Ćmielów

Opis

Ćmielów był wsią dziedziczną Szydłowieckich. Dzięki staraniom  Jakuba Szydłowieckiego, podskarbiego wielkiego koronnego, w 1505r. Ćmielów uzyskał prawa miejskie. Szybki rozwój miasta Ćmielów zawdzięcza kolejnemu właścicielowi Krzysztofowi Szydłowieckiemu - kanclerzowi wielkiemu koronnemu, który również wybudował zamek w Ćmielowie. Na zamku urodził się Mikołaj Krzysztof Radziwiłł zwany „Sierotką”. Za czasów Wazów Ćmielów dzielił losy ojczyzny. Podczas potopu szwedzkiego tutaj spotkali się Jerzy Rakoczy i Karol Gustaw.

Kolejny rozkwit w historii miasta związany jest z rodziną Małachowskich, którzy założyli najpierw fabrykę fajansu a następnie fabrykę porcelany, funkcjonującą do dziś w Ćmielowie. Królowie August III i Stanisław August Poniatowski dali przywilej wolnego handlu garncarzom ćmielowskim, którzy mogli Wisłą spławić wyroby. W 1790 r. jeden z garncarzy skupił obok siebie kilku innych i obok zwykłych garnków zaczął wyrabiać fajans. W tym czasie właścicielem Ćmielowa był Jacek Małachowski, kanclerz wielki koronny, który po rozbiorze Polski stale mieszkał w Bodzechowie, postanowił założyć fabrykę fajansu. Glinkę do produkcji kopano w  lasach bałtowskich. Założyciel  Porcelany Ćmielowskiej jest pochowany na miejscowym cmentarzu.

Żywe Muzeum Porcelany w Ćmielowie. Fot. Stanisław Dunin Borkowski

W 1811r. upominki w postaci serwisu stołowego otrzymali Stanisław Potocki, prezes Rady Stanu, Feliks Łubieński mininister sprawiedliwości, książę Józef Poniatowski, mininister wojny. W latach 1859-1869 powstały najlepsze okazy ćmielowskiego fajansu. Wyroby otrzymały złote medale na wystawach w Paryżu i Filadelfii. Od 1842 r. zaczęto w Ćmielowie wytwarzać porcelanę. Początkowo ustępowała ona zagranicznym wyrobom. Na przełomie  XIX i XX w., kiedy właścicielem fabryki był Aleksander Junior ks. Drucki – Lubecki, wyroby ćmielowskiej fabryki porcelany dorównywały  wyrobom światowym, dzięki specjalistom sprowadzonym z Francji.

Tężnia solankowa w Ćmielowie. Fot. Stanisław Dunin Borkowski

Na terenie gminy znajduje się zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Podgrodzie” obejmujący wschodnie zbocze rzeki Kamiennej, zbudowane z wapieni górnojurajskich, gdzie występują stanowiska roślinności kserotermicznej z udziałem gatunków rzadkich i chronionych oraz ruiny średniowiecznej budowli warownej. Utworzony w 1997 r. Powierzchnia zespołu wynosi 8,7 ha.

Skały wapienne w Podgrodziu. Fot. Stanisław Dunin-Borkowski

www.cmielow.pl

Zobacz również:

- Mały Gawroniec
- Kościół w Ćmielowie
- Zamek Szydłowieckich
- Źródełko Zygmuntowskie
- Żywe Muzeum Porcelany