Denków - dzielnica Ostrowca Świętokrzyskiego

Opis

Denków, obecnie dzielnica Ostrowca, od XVI w. do XIX w. był samodzielnym miastem. W XVI w. właścicielem Denkowa, Goździelina, Wólki Bodzechowskiej, Rudy Kościelnej i Bodzechowa była rodzina Michowskich. W 1564 r. Stanisław Michowski uzyskał od króla Zygmunta Augusta dekret erekcyjny, na mocy  którego zakłada miasto na tzw. surowym korzeniu.  Miasto otrzymuje nazwę Michów, nazywane też Wielkim Michowem.

Syn Stanisława Kalikst przenosi miasto na grunta wsi Denków. Nowo powstałe miasto otrzymuje prawo magdeburskie, korzysta z prawa targu i dwóch jarmarków. Zostaje zwolnione na okres 15 lat z płacenia ceł, podatku targowego i mostowego. W 1585 r. Kalikst Miechowski daje miastu nowe grunta oraz prawa wyrębu drzew w lesie i łowienia ryb w rzece Kamiennej.

Najlepiej w Denkowie rozwijało się garncarstwo. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że  już w neolicie produkowano tu naczynia gliniane dla ludności zamieszkującej Wyżynę Opatowską. Pierwotnie produkcją zajmowały się kobiety, a kiedy wynaleziono koło garncarskie, sztuka ceramiczna przeszła w ręce mężczyzn.

Mimo pojawienia się nowych form naczyń, na przestrzeni wieków, naczynia z Denkowa nie utraciły indywidualnych cech miejscowych twórców. Wyroby z naszego regionu pojawiały się na jarmarkach w Krakowie, a Wisłą były wywożone do Malborka, Elbląga, Gdańska i innych miast pruskich.

Kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika

Fot. Kamil Król

Kwestię jakości produkcji rygorystycznie normowały cechy, o czym mowa w „Statucie garncarzy Denkowa” - ... jeżeli który miałby uporczywie spostponować swoją robotę, ma być zatrzymany i więziony aż zadość uczyni wymogom cechu. Organizacja cechowa przestrzegała zachowania praw czeladniczych odnośnie mieszkania, pracy, żywienia, i opieki w czasie choroby. Zapewniała też opiekę nad wdowami po mistrzach.

U szewców i kowali w Denkowie wdowiec mógł samotnie prowadzić warsztat przez rok i 6 niedziel, a po tym okresie zobowiązany był ożenić się powtórnie. Natomiast kawaler w rok i 6 niedziel po uzyskaniu mistrzostwa winie pojąć żonę, inaczej uiszczał opłatę starokawalerską do skrzyni brackiej. Ustrój cechowy miał swoje sądownictwo. Wszystkie sprawy rozstrzygane były przez władze cechowe, dopiero po jego wyroku niezadowoleni mogli się odwołać do sądu miejskiego.

Cechy stanowiły organizacje zwarte, dbały o poziom produkcji. Właściciele miast nadawali przywileje cechom, gwarantujące rozwój, akceptujące zwyczaje i tradycje istniejące od dawnych czasów. W XVIII powstają pierwsze manufaktury wyrabiające naczynia fajansowe. Manufaktury ceramiczne „farfurnie”  powstają  w ośrodkach garncarskich. W Denkowie ich założycielem był Hiacynt Małachowski. Farfurnia denkowska produkowała kafle piecowe. Po koniec XIX zanika produkcja w ośrodkach garncarskich, a na rynku pojawiają się naczynia żeliwne, blaszane, emaliowane, fajanse malowane i seryjna porcelana.

Fot. Kamil Król

W Denkowie warto zobaczyć:

- figurkę św. Floriana na Rynku z ciekawą inskrypcja na cokole,

- figurkę św. Jana Nepomucena z XVIII w., która znajduje się w kapliczce przy ul. Spółdzielczej,

- cmentarz parafialny z kaplicą Kotkowskich i pomnikiem poświęconym powstańcom poległym  w bitwie bodzechowskiej w czasie powstania styczniowego,

- kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika

Figura św. Floriana na Rynku

Fot. Kamil Król