Garbacz
Informacje praktyczne
- Informacje szczegółoweZwińRozwiń
- Powiat:
- ostrowiecki
- Gmina:
- Waśniów
- Adres:
- Garbacz
- Szerokość geograficzna:
- 50.872061426776
- Długość geograficzna:
- 21.236228942871
- Region turystyczny:
- Ostrowiec Świętokrzyski i okolice
- Telefon:
- +48 41 2476580
- Noclegi w okolicyZwińRozwiń
XVIII- wieczny dwór należący do rodziny Jasieńskich spłonął w wyniku rosyjskiego ostrzału podczas I wojny światowej. Kazimierz Skórewicz zaprojektował w stylu romantycznym obecny budynek. W latach 80. XX w. dwór opustoszał i zaczął niszczeć, a w kolejnej dekadzie zdewastowany obiekt kupił prywatny właściciel i przeprowadził remont do stanu surowego, w którym budynek pozostaje do dziś.
- Boksyce, Droga bez nazwy
Momina - wieś w województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim, w gminie Waśniów.
- Momina
- +48 41 2476580
Kościół pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika z XIII w. z późniejszymi zmianami
- Momina
- +48 41 3342077
Z gorzelni pozostały ruiny, a jej architektura świadczy o tym, że dawniej przykładano dużą wagę do budowy obiektów przemysłowych.
- Dobruchna
Izba Pamięci urządzona w domu rodzinnym pułkownika Jana Piwnika „Ponurego”
- Janowice (nieczynne)
- 576310730
Z zabytkowych obiektów w pobliżu dworu w Mirogonowicach zachował się stary lamus z XVII w. Został odrestaurowany w 1970 i 2007 roku. Teraz służy właścicielom jako kaplica.
- Mirogonowice
Został zbudowany w 1656 r. w stylu późnorenesansowym, murowany z kamienia.
- Waśniów
- +48 41 2646013
Obszar Chronionego Krajobrazu stanowiący otulinę Jeleniowskiego Parku Krajobrazowego obejmuje głównie tereny użytkowane rolniczo i obszary zurbanizowane.
- Roztylice, Na Koloniach 18
Opis
Garbacz – wieś położona województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim, w gminie Waśniów. W opisie Jana Długosza wieś Garbacz w parafii Momina należała do biskupów lubuskich. Na mapie Galicji Zachodniej zaznaczony został zespół dworski na południowy wschód od zabudowy wiejskiej. Składał się na nią prostokątny w rzucie budynek dworu stojący samodzielnie od strony północnej . Po obu stronach prostokątnego dziedzińca stały dwa niewielkie budynki. Miejsce to otwierało się w kierunku regularnego założenia parkowego o dwóch kwaterach, opadające w kierunku przepływającej rzeczki Kamionki. Na osi dworu znajdowała się niewielka sadzawka.
W latach 1846-1858 mieszkał w Garbaczu Józef Gołuchowski, filozof, prekursor polskiego romantyzmu (Dwór ostoja tradycji, zwyczaju, polskości-materiały z sesji Europejskich Dni Dziedzictwa 11-12 września 2009).
To właśnie w Garbaczu Gołuchowski napisał jedno ze swych największych dzieł: Dumanie nad najwyższymi zagadnieniami człowieka. Po pobycie Gołuchowskiego na ziemi świętokrzyskiej, poza tablicą wmurowaną w kościele w Mominie, niewiele pozostało pamiątek.
W Garbaczu nie ma śladu po gorzelni, przy której mieszkał, a która wznosiła się nad stawem. Nie dotrwało również do naszych czasów popiersie filozofa, które stało niegdyś na terenie parku dworskiego w Garbaczu. Po wojnie funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej uczynili sobie z niego tarczę strzelniczą. Zniszczone i roztrzaskane popiersie użyto potem do utwardzania budowanej drogi.
Nic też nie zachowało się po dworze Jagnińskich (spokrewnionych z Gołuchowskimi, kolejnych dziedzicach posiadłości, którzy dzierżyli ją w swych rękach do 1945 roku, w sąsiedztwie którego stało popiersie Gołuchowskiego. Spłonął on tuż po II wojnie światowej, najprawdopodobniej w wyniku zaprószenia ognia, choć niektórzy twierdzą, że było to celowe podpalenia. Z pożaru ocalały jedynie piwnice, z których okoliczni mieszkańcy uczynili składowisko śmieci. Nawet otaczający rezydencję park został w okresie Polski Ludowej znacznie przekształcony i poważnie zniszczony. Na szczęście w ostatnim okresie prof. zw. dr hab. Zbigniew Doliwa-Klepacki, obecny właściciel zespołu parkowego w Garbaczu, odtworzył jego dawny układ przestrzenny, a wśród wiekowych drzew postawił popiersie Gołuchowskiego, wykonane na wzór pierwotnego.
Jest jeszcze portret Gołuchowskiego namalowany na jednej ze ścian Wyższej Szkoły Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim, no i oczywiście duży kamień pod Garbaczem, zwany przez mieszkańców wsi kapą oraz towarzysząca mu legenda przypominają współczesnym o pobycie wybitnego filozofa w tych stronach (M. Bryła-Mazurkiewicz „Józef Wojciech Gołuchowski – uczony i gospodarz (1797-1858) 150. rocznica śmierci”).