Jan Samsonowicz

Jan Samsonowicz (ur. 14 września 1888 w Ostrowcu Świętokrzyskim, zm. 3 listopada 1959 w Warszawie) – polski geolog i paleontolog, ochotnik V Pułku Legionów w wojnie polsko-bolszewickiej 1920, profesor uniwersytetów we Lwowie i Warszawie, wieloletni kierownik Katedry Geologii Historycznej Uniwersytetu Warszawskiego, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.
Ojciec, Tomasz Samsonowicz, był urzędnikiem kolejowym, matką była Michalina z Konarzewskich. W Ostrowcu ukończył szkołę powszechną, a następnie uczęszczał do szkoły średniej w Kielcach. Nie ukończył jej z powodu strajku szkolnego w 1905. Maturę uzyskał jako ekstern w Petersburgu w 1905. Tam też podjął i w 1914 ukończył studia geologiczne.
Po powrocie z Petersburga w 1915 Jan Samsonowicz podjął pracę jako asystent w Zakładzie Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Kierownikiem był wówczas profesor Jan Lewiński. Pracując w Zakładzie, prowadził badania geologiczne w Górach Świętokrzyskich korzystając z zasiłków Kasy im. M. Mianowskiego.
Po utworzeniu w 1919 Państwowego Instytutu Geologicznego Samsonowicz podjął pracę jako redaktor wydawnictw instytutu. Prowadził też badania geologiczne w Górach Świętokrzyskich, na Niżu Polskim i na Wołyniu. W 1922 odkrył złoże hematytu i syderytu w Rudkach koło Nowej Słupi, na którym otwarto kopalnię Staszic. Na niższych poziomach kopalnia dotarła do niżej zalegającego złoża pirytu. W 1923 wraz S. Krukowskim odkrył neolityczną kopalnię jurajskich krzemieni pasiastych w Krzemionkach. Odkrył również fosforyty w Rachowie nad Wisłą . Ich eksploatacja rozpoczęła się w 1924. Złoże to jest obecnie już wyczerpane. W tym samym roku odkrył w Rachowie złoża krzemienia turońskiego, później nazwanego świeciechowskim.
W 1929 opublikował pracę Cechsztyn, Trias i Lias na północnym zboczu Łysogór, na podstawie której uzyskał habilitację. Po habilitacji objął katedrę geologii regionalnej Polski na Uniwersytecie Warszawskim. W 1932 Samsonowicz ukończył arkusz Opatów mapy geologicznej Polski w skali 1 :100 000. W okresie międzywojennym ukazały się tylko cztery arkusze tej mapy.
W 1935 został powołany na stanowisko profesora i kierownika Zakładu Paleontologii na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Podczas pracy we Lwowie, w latach 1935-1938, Jan Samsonowicz prowadził badania geologiczne Wołynia, finansowane przez Uniwersytet Lwowski oraz przez Wołyńskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Łucku. W tym czasie odkrył nadbużańskie zagłębie węglowe.
W 1939 objął kierownictwo Zakładu Geologii na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie wojny mieszkał w Warszawie. Czynnie udzielał się w tajnym nauczaniu. W powstaniu warszawskim zginął jego syn – Andrzej Samsonowicz. On sam, ranny, przeniósł się do Starachowic, gdzie pozostał do końca okupacji.
Po powrocie do Warszawy, powrócił na Uniwersytet Warszawski. Wraz z Marianem Książkiewiczem wydał Zarys geologii Polski, pierwszy podręcznik geologii regionalnej Polski.
Jan Samsonowicz był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk i przewodniczącym Komitetu Geologicznego PAN w latach 1952-1958 oraz redaktorem Acta Geologia Polonica w latach 1953-1958. Był organizatorem i w latach 1956-1959 kierownikiem Zakładu Nauk Geologicznych PAN. Był też członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Geologicznego, członkiem zagranicznym Szwedzkiego Towarzystwa Geologicznego w Sztokholmie i członkiem Towarzystwa Mineralogiczno-Geologicznego w Pradze.